Kịchthơ hai màn của Nguyễn Văn Sâm
Nhạc… Nhạc đệm như có sự trằn trọc của ngườikhông ngủ được. Dùng nhạc không lời của tân nhạc hay cổ nhạc.. Đều quan trọng lànhạc buồn. Có thể là những bài lý cổ nhạc…
Nhân vật chánh: Sương Nguyệt Anh, Con gái.
Sương Nguyệt Anh chừng 40 tuổi trang điểm thanh thoát và cao sangnhưng đơn giản, quần áo trắng càng tốt.
Nguyễn Thị Vinh: Con của SNA, chừng 14, 15 tuổi, y phục bàba màu nhã.
Nhân vật phụ: Tiếng thời gian, Kẻ xấu.
Tiếng Thờigian: Tiếng vọng trong hậu trường lúc bắt đầu vàchấm dứt vở kịch Kẻ xấu: Nhân vật nầychỉ có tác dụng làm cho kịch không quaá nặng nề. Có thể dùng hay không. Kẻ xấukhông cần hiện diện, có thể là tiếng trong hậu trường nhưng giọng phải khác vớiTiếng Thời gian.
***
(Trước khi mở màn)
Tiếng thời gian: (Tronghậu trường phát ra, giọng nữ) Thời gian có khả năng ghi lại những gì xảy ratrên mặt đất lúc hiện tượng xuất hiện và phát ra lại bất kỳ lúc nào thời gianmuốn. Hiện tại ở đất nước mà con cháu nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu là nữ sĩ SươngNguyệt Anh và con bà trước kia sinh sống thì đương có cảnh trên sông trên biển cá chết đầy tràn trắng nước:
Lềnh mặt nước cá lờ đờ hả họng, Nổi dật dờ trên vải đủi đen thui.
Dòng sông đứng than trời như bọng: “Xót dân nghèo vớt cá chết nặng mùi.”
Cảnh kẻ khó nghèo khổ phải sốngké nghĩa trang buồn vì chẳng tạo được một túp liều dầu là rất nhỏ:
Ngày nô đùa chơi hú tim hú mọi, Tối che sương dỗ giấc giữa tha ma.
Gái mới lớn trẻn trơ mời khách chọi, Hình mộ bia nhăn mặt: “Cõita bà!”
Thời gian mời người thờinay nhìn lại người thời xưa Sương Nguyệt Anh với ước mơ giúp người dân đương bịmất Tự do và mất những thứ khác của con người khi sống trong một đất nước mà mìnhchẳng có quyền công dân….
(Mở Màn)
Cảnh: Cảnh đêm tối từ trong một nhà tranh nhìn ra, ngoài kia là sửa sổ có tấmliếp dựng lên hạ xuống được. Có ánh đèn sáng lù mù xa xa chớp tắt. Có thể làm đẹphơn nếu để cảnh một dòng sông có thuyền nhỏ ở xa mà có đèn lu lu gắn trên thuyềnđó. Nên có một cái bàn và hai ba cái ghế, trên bàn có bộ bình trà và ly. Hai bênsân sân khấu nghĩa là tường nhà có hình cụ Nguyễn Đình Chiểu phóng lớn và đốidiện là cái bìa quyển Lục Vân Tiên phóng lớn.
Nguyễn Thị Vinh (NTV): Bước ra từ hậu trường trong khi người mẹ đangđi qua đi lại ngoài sân khấu lộ vẽ suy tư. (Nhạc nền…)
1 Mẹ!Nhẹ buông liếp xuống mẹ nhe!
Đèn bảo sông đen ánh lập lòe.
Gợi lửa ma trơi vờn cổ mộ,
Gợi bóng âm hồn ẩn bụitre.
Sương Nguyệt Anh (SNA):
(Người mẹ thả tấm liếp xuống, đứa con vịn tay mẹ.)
5 Con yêu! Mẹ thả liếp giùm con,
Chuyện lửa ma trơi, chuyện âm hồn.
(Người mẹ nâng cằm con lên ngó thẳng vào mắtcon)
Chỉ có trong tâm người yếu đuối,
Đó lửa thuyền chài, lửa áo cơm! (Chỉ rabên sông)
Con yêu! (Nhạc…)
Nguyễn Thị Vinh
Mẹ yêu! (Nhạc)
Trong lúc trời đêm gió thổi lạnh.
10 Cơ hàn cóng róng áo mong manh.
Vãy chài kiếm sống trên xuồng nhỏ.
Con thấy nhói tim dạ bất bình!
Sương Nguyệt Ánh (Chầm chậm đi ra xa, về phíakhán giả.)
Xúc cảm xót thương người khổ nghèo,
Là ánh thiên lương hướng nẻo theo.
15 Vô cảm vô tình không đáng sống,
Dầu ôm vàng bạc nhiều thiệt nhiều!
Nguyễn Thị Vinh:
Vâng! (Đi tới đi lui rồi chạy đến cửa sổ nhìnquanh. Cúi đầu.)
Lòng rười rượi,buồn trông xóm vắng,
Già cô đơn, cuộcsống quạnh hiu.
Thanhniên thiếu nữ đềuyên lặng.
20 Cảnh trí tang thương, cảnh chợ chiều!
Sương Nguyệt Ánh: (trầmngâm)
Trên kia ngang ngược toàn giòi bọ,
Chí lớn ngang Trời cũng nằm co!
Con biết vì sao ra cớ sự?
Nước mình đánh mất chữ tự do.
Nhạc rờn rợn, rập rình như trong phim kinh dị rồi chuyển sang nhạc buồn.
Chochạy một bản nhạc nào đó có/không lời nói của tân nhạc về cảnh về tang thương của quốc gia)
25 Thực dân nghiền nátbao thế hệ,
Hướng về sắc dục thỏa dâm mê.
Tạo người vô cảm cùng ích kỷ,
Giết chết dân ta với rượu chè. (Nhạc nền)
Nguyễn Thị Vinh:
Trăng sương lạnh nỉ non ngàn tiếng dế,
30 Đêm âu sầu đất nước nhuộmmàu tang.
Chung quanh đây đau khổ lẫn điêu tàn,
Con thông cảm nỗi bi thương của mẹ.
SNA:
Nước nhà nghèo đói cả nhân gian.
Nên thương…
NTV: Bạc phận kiếp cơ hàn.
SNA:
35 Nên thương..
NTV: Ánh lửa trên sông lạnh.
SNA, NTV: Thấy cảnh nghèo, đau … biết xốn xang.
(Nhạc…. nhạc đệm như đêm đang trôi trong cảnhbuồn lê thê. Sương Nguyệt Anh tới bàn ngồi rót nước. Đứa con đứng kề bên.)
SNA: Lòng ray rức….
NVT: -- Không ích gì đâu mẹ!
NTV: Phương cách nào?
SNA: --Nâng nhận thức người dân!
NTV: Một tờ báo…
SNA: – Ý hay, con sáng lẽ!
SNA: Không bao lâu…
NTV: --Đất nước sẽ canh tân!
(Nhạc trầm buồn để chuyển sang cảnh đêm khuyatịch mịch. Người mẹ vẫn còn thức, đứa con lộ vẻ buồn ngủ.)
SNA:
41 Conđi ngủ, mẹ ngồi đây xí nữa,
Nghĩ tương lai, một tờ báo Nữ Chung.
Chuông phụ nữ gióng lên điều cần sửa,
Ngàn điều bàn ngoài tứ đức tam tùng…
(Đứacon ra tới chỗ hình Nguyễn Đình Chiểu xáxá. Nhạc..)
NTV:
45 Thưa ông Ngoại, chào ông, con đi ngủ,
Trong chiêm bao, từng chữ, đọc sách ông.
(Đi sang chỗ bìa quyển Lục Vân Tiên, rờ lênnhững chữ ...)
Con cố hiểu những điều ông ẩn dụ,
Sống làm người, trung hiếu, khắc sâu lòng.
(Cúiđầu chào mẹ rồi đi vào hậu trường.)
SNA:
(Ngồixuống bàn, tót nước uống, lật lật một quyển sách…)
Cầm ngôn luận ta hướng người cõi thiện,
50 Dạynhân gian bỏ mắt trắng nhìn nhau.
Tờ báo đúng giúp ta tròn sở nguyện,
Tờ báo sai, ta biết, sẽ lòng đau.
Cầm ngôn luận ta đánh người tham nhũng,
Bọn tham ô bọn cậy thế cửa quyền.
55 Bútnhư gươm phát huy lòng anh dũng,
Ta chém phường mọt nước hại dân đen.
(Chống cằm, gục đầu xuống lưng chừng)
(Nhạc nềnnhè nhẹ rồi tắt dần từ từ trong khi đèn cũng từ từ tắt chuyển sang hoạt cảnh kếnếu sân khấu rộng. Nếu không được điều kiện nầy thì cho âm thanh phát ra từ hậutrường. )
Kẻ xấu:
Mỹ nữôi! Mỹ nữ ôi!
Ngững mặt lên, chớ cúi đầu e thẹn,
Mở lòng hoa hòa điệp khúc yêu đương.
Mỗ tài đức, đại gia cùng bãnh tẻng,
60 Chung quanh đây vĩ đại có ai nhường!
SNA:
Trung hiếulàm đầu trai kỹ cương,
Trau tria tiết hạnh xá chi phường,
Dòm giỏ đêm khuya nhà góa bụa,
64 Xứng danh ai Trạng Lợn trộm hoa tường!
(Đứa con gái NTV từ trong chạy ra, dáng ngáyngủ, ôm mẹ, cả hai cùng cười, đứa con gái cười lớn tiếng, đèn từ từ tắt. Nhạc rềnlớn như nhạc ở đoạn phim kinh dị.)
Hết màn một Màn hạ!
MànHai:
Mở màn. Nhạc nền êm dịu
Cảnh:
Cảnh căn nhà như cũ, cái bàn thể dịch đi chỗ khác với cảnhtrước. Tấm liếp giở lên. Cảnh sông ở xa nhưng là ban ngày có cây cối ở bờ, khôngcòn con thuyền.
Trong nhà chỗ hình Cụ Đồ Chiểu được thay bằng hình Sương NguyệtAnh chỗ hình bìa quyển Lục VânTiên được thay bằng hình một xấp vài trang tờ NữGiới Chung.
Nhân vật như màn một nhưng đã thay quần áo khác.
Tiếng thờiGian:‘Vài năm sau’ của mơ ước nâng cao dân trí dân sinh, người nữ sĩ trở về nhà sau thời gian coi nội dung tờ báo Nữ GiớiChung với nhiều giới hạn về quyền đăng bài. Thất vọng buồn bực. Ước vọng khôngthực hiện được, dân vẫn nghèo và trí vẫn thấp như xưa. Bà mang một mơ ước khác…
NguyễnThị Vinh: (Đọc sách, thấy mẹvề, buông xuống! Chạy ra mừng.)
Mẹvề! Mẹ về!
01 Thấy mẫu thân con mừng rơn hết lớn,
Mấy tháng trường hằng bữahóng mẹ yêu.
Sáng tinh sương ngơ ngẩn tớixế chiều,
Không bóng mẹ con cô đơndữ tợn.
(Người mẹ ôm con, vuốt tóc và cầm lên quyển sách, lật lật từng tờ. Con nép đầu vào mẹ. Nhạc nền.)
05 Nhà trống vắng tạm quên bằng sách vỡ,
Ngâm truyện ông, con naythuộc từng hàng,
Đọc báo mẹ, lòng con như bừngmở.
Biết bao điều ngày trước vẫnhoang mang!
SươngNguyệt Anh: (Để sách xuống,dẫn con lại chỗ treo tờ báo
NữGiới Chung, giở lên từng trang.)
Con biết đó, mẹ lăn vàolàm báo,
10 Nữ Giới Chung chuônggióng tiếng nữ quyền.
Nói tiếng Oánthay dân mình thấp miệng,
Rao lớn rằng Độc Lậpchữ thiêng liêng.
Nguyễnthị Vinh: (Ngó vô mẹ.)
Nay mẹ về?
SươngNguyệt Anh: (Buông tờ báo xuống, thở dài.)
Họ viết láo triền miên!
NguyễnThị Vinh: (Nắm tay mẹ giụt giặt.)
Mẹ thất vọng?
Sương Nguyệt Anh:
….Không gì buồn hơn nữa!
(Điqua chỗ có hình mình, rờ rờ, mỉm cười buồn.)
15 Mượn tay mẹ, họ viết muôn thứ chuyện,
NguyễnThị Vinh:
Chắcđầy trời toàn nịnh nọt khó ưa?
SươngNguyệt Anh: (Đi qua đi lại cúi đầu suy nghĩ.)
Phải! (Đi qua một lần nữa tới tờ báo.)Phải! (Nhạc…)
Chuyệnđáng nói chẳng bao giờ được nói,
Nhiềuxóm làng người nghèo đói trơ xương
20 Bao triệu dân, chỉ một nhúm nhỏ trường
Vôhọc thức, tả tơi dường tôi mọi!
Kẻquyền thế trên cao ngồi vòi vọi,
BợTây tà, câm miệng nhét túi thêm.
Mồmmép lắm nói những lời ngu muội,
25 Nêu chuyện lên, ‘chúng nịnh’ bảo chờ xem.
NguyễnThị Vinh:
Quyềnchủ bút mẹ đâu không thử ném… (Đưa tay vung quyết liệt)
…chúngra đường khỏi tờ báo Vì Dân.
SươngNguyệt Anh: (giọng lớn, vui.)
Nhữngkẻ xấu tội đồ xưa xử chém,
(Giọngnhỏ, buồn, nói đứt khoảng.)
Mẹtố nhiều, chủ nhiệm xé, lần khân.
30 Mẹ chủ ý, cố tình đong đo tội,
CủaTây u, ăn-phọt, của dựa hơi.
Họtrói tay, bẻ bút, họ đập ngòi.
Tạothất vọng, u hoài, im tiếng nói.
NguyễnThị Vinh:
Aibẻ bút, đập ngòi, con không hiểu,
35 Kẻ bỏ tiền, kẻ điều khiển đường đi?
SươngNguyệt Anh: (Gật đầu, cười)
Làmchủ bút, bung xung, bài tối thiểu,
Viếtnhiều điều… quốc sự! Bị tình nghi!
Chuyệnnhạy cảm, không nên, vùng tế nhị…
Mẹtung hê, chức chủ bút, đáng gì!
NguyễnThị Vinh:
40 Con có mẹ, giờ đây, con thích chí, (Cườivui…)
Sương Nguyệt Anh:
Giúpcho dân, (Đi đi lại lại, để một ngón tay trên trán)
Giúpcho dân…
Nguyễn Thị Vinh:
…..mởtrường học thử xem!
Sương Nguyệt Anh
Canhtân nước, không làm tròn đại chí,
Mởtrường ư? Con gõ trúng nỗi niềm!
(Hai mẹcon ôm nhau xoay vòng, cười.)
Kẻ xấu:
Tôithẹn quá, xin kêu tưng bằng chị,
45 Tài thấp hèn, chí nhỏ, chịu làm em.
Vớicháu bé cậu thua xa ý chí,
Xin vái chào bái phục, vạn lời khen!
(Bangười cúi đầu chào nhau thân thiện.)
Sương Nguyệt Anh:
Nhậtnhật tân, chí hướng quyết giữ bền,
49 Tạo dân trí mở mang cùng can đãm….
Ba người:
‘Ta về cúi mặt đầu sương điểm
nghe nặng từ tâm lượng đất trời
cám ơn hoa đã vì ta nở.
55 thếgiới vui vì mọi lẻ loi’(ThơTô Thùy Yên)
(Màn hạ, nhạc kết thúc, diễn viên cúi đầu chào thiệt lâu, Trongkhi tiếng Thời Gian vọng lại thì diễn viên đi vào.)
Tiếng ThờiGian: (Trong hậu trường, giọng nữ)
Tiếng thời gian xin nhắc lại với Người Thời Nay rằng điềuước mơ của bà Sương Nguyệt Anh, cũng như của biết bao nhà ái quốc ưu dân kháckhông hoàn thành, chưa đầy một thế kỷ sau, đất nước của bà còn tệ hại hơn
VănHóa thì xuống cấp:
Sáng tiệc nhậu, trưa tối chiều nhậu, nhậu, Vợ gây chồng,con giết mẹ tỉnh queo.
Trai mười mấy dáng đi người bịnh hậu,Trẻ lớp Năm đã biết khoái phì phèo.
Trườnghọc thấy càng đau lòng:
Gái đánh nhau, xé quần bạn cùng lớp. Thầy gạ trò vôkhách sạn kiểm bài.
Em nhỏ yếu chôm tiền đem cúng nộp, Học điều hư, tốt nghiệp khỏi thày lay.
Bịnhviện công còn tệ hơn thế kỷ trước:
Nằm trở đầu hai bịnh nhơn giường hẹp, Không phong bao vô hóa đối vô tâm.
Chết như rạ, phận nghèo hèn tôm tép, Động lòng ai những tiếng khóc âm thầm!
Nhạc… nhỏ dần.
Nguyễn Văn Sâm (Victorville, CA, 04, 2016)
(Viết riêng cho HộiCựu học sinh trường Sương Nguyệt Anh, Nam California)
-
__________