Nhà văn Việt-Nam Hải Ngoại

Nguyễn Vy Khanh
Nhân Ảnh, 2019. 854 trang.
Nhận định về 73 tác giả

Người Việt-Nam sinh sống ở ngoài nước không chỉ bắt đầu từ sau ngày 30-4-1975 mà theo lịch sử, đã bắt đầu từ cuối thế kỷ XVIII khi một số quân sĩ của nhà Nguyễn bôn ba theo Chúa Nguyễn Ánh rồi ở lại định cư ở Xiêm-La – và cũng đã có một số văn bản chữ quốc ngữ cũng như chữ Nôm của những người Việt này hiện còn lưu trữ ở các Hội Thừa sai và Dòng tu. Rồi từ đầu thế kỷ XX thêm các sinh viên du học, tu nghiệp, lính thợ, rồi định cư luôn tại Pháp, đã xuất bản sách báo bằng tiếng Việt mà nội dung và số lượng khá đặc biệt và đáng kể.

Cộng đồng hải ngoại thời hiện đại đã hình thành từ xương máu, chết chóc, dựng từng viên đá từ cơ cực, hy sinh mới có ngày hôm nay mạnh về nhân tài và đời sống vật chất cũng như tinh thần. Văn học hải-ngoại cũng vậy, đã đi từ những bước đầu khó khăn, rời rạc đến những khuynh hướng, sáng tác đa dạng và phong phú, và dù đã bắt đầu bị lão hóa, nhưng thành quả đã có, đã cùng hiện diện và tiếp tục sống với cộng đồng người Việt hải ngoại. Do hoàn cảnh lịch sử, người Việt ngụ cư khắp nơi trên thế giới, lớp sau tiếp nối lớp trước, rồi thế hệ thứ 2, thứ 3,... làm nên một nền văn-học viết bằng tiếng Việt ở hải-ngoại rất đỗi phong phú, đa dạng, đa văn hóa, và nhất là tự do, khai phóng bên cạnh những sinh hoạt văn học hội nhập với ngôn ngữ bản xứ của các thế hệ tiếp nối! Chúng ta sống trong một ngôn ngữ khi không còn lãnh thổ.

Trước ngày 30 tháng Tư 1975, văn học miền Nam từng phát triển và hiện đại hóa không ngừng, đã được những người ra đi mang theo, để rồi trải dài hơn bốn thập kỷ, cho đến hôm nay dù không được như ban đầu nhưng tinh túy, nội dung đã thẩm thấu và vẫn hiện diện. Văn học hải-ngoại là do người Việt lưu vong, tị nạn ban đầu và con cháu của họ, sau này tiếp thêm người di dân mới. Thơ văn và báo chí phong phú về cả phẩm và lượng ở thế hệ người Việt thứ nhất, rồi dần yếu đi, phải chăng đã đủ chứng tích định danh hay ý chí sáng tạo thơ văn muôn đời bớt hết còn thôi thúc hay xuất hiện dưới hình thức và phương tiện khác cho hôm nay? Đó là những lý do chúng tôi viết về văn học Việt-Nam ở ngoài nước, và trong khi chờ đợi phần Tổng quan “Văn Học Việt Nam Những Năm Hải Ngoại” mà hiện chúng tôi chưa sẵn sàng xuất bản, tuyển tập Nhà Văn Việt Nam Hải Ngoại này được in trước, gồm 73 tác giả – trong khi nhiều tác giả khác bài viết chưa hoàn tất hoặc chúng tôi nghiên cứu chưa đủ, đành hẹn một mai sau.

Năm 2008, chúng tôi đã tuyển chọn một số bài viết nhận định về các tác giả văn-học Việt-Nam hải ngoại xuất bản tuyển-tập đầu mang tựa 33 Nhà Văn Nhà Thơ Hải Ngoại. Nhà văn nhà thơ ở hải ngoại khó có con số chính xác, tùy tiêu chuẩn và quan điểm văn nghệ, phe nhóm, nhưng qua gần 45 năm, con số lên đến nhiều trăm (Bộ 44 Năm Văn Học Việt-Nam Hải Ngoại do nhà Mở Nguồn xuất bản tháng 4-2019 tại Hoa-Kỳ ghi nhận 308 tác giả). Phần chúng tôi chỉ nói đến một số tương đối rất nhỏ, trong nhiều hoàn cảnh khác nhau, về tác-giả, tác phẩm, về một thể loại hay đề tài,... Tuyển tập Nhà Văn Việt Nam Hải Ngoại này do đó sẽ gồm một số các tác-giả Việt-Nam đã khởi đầu sự nghiệp trước trong thời miền Nam 1954-1975 và người trước người sau tiếp tục sinh hoạt văn nghệ khi rời đất nước sau ngày 30-4-1975, và những nhà văn thơ khác mà phần sự nghiệp chính là ở ngoài nước hoặc chỉ xuất bản, sáng-tác sau khi rời đất nước hoặc vì chủ đề, phân tích của chúng tôi đặt trọng tâm vào tác phẩm của tác-giả đó xuất bản ở ngoài nước, và một số nhà văn mới khởi nghiệp ở hải ngoại. Trong số có những tác-giả đã quá-cố, có vị về sau không tiếp tục sáng tác hoặc bớt/không xuất hiện trên báo chí hoặc phương-tiện liên mạng Internet. Với một số tác giả, chúng tôi chỉ nhận định phần “hải ngoại” trong tập này nếu đã có mặt trong bộ Văn Học Miền Nam 1954-1975 đã xuất bản năm 2016 và tái bản năm 2019.

Nhà Văn Việt Nam Hải Ngoại tuyển một số bài viết, xếp theo vần bút hiệu, như một dấu chứng về hiện tượng viết ở ngoài nước, một nối dài (một phần) và một có-mặt hiển nhiên, qua một số tác phẩm và người viết, qua một số dấu mốc thời gian. Có bài và sự việc đã có bụi mờ của năm tháng nhưng có thể hãy còn tiếng vang vọng hôm nay và sau này. Cũng cần nói đây là các tác giả mà chúng tôi yêu thích, tìm đến hoặc đã đến với chúng tôi như người đọc và quan sát. Có bài viết do cảm hứng, có bài vì nhu cầu văn học sử. Có bài viết về một tác phẩm mà cũng có nhiều bài về cả sự nghiệp. Dĩ nhiên trong đây thiếu nhiều người rất nổi tiếng mà chúng tôi thấy khó viết thêm, viết theo, vì đã có nhiều nhà khác giới thiệu, nhận định rồi - chúng tôi sẽ nói đến trong phần Tổng quan. Và còn rất nhiều tác giả khác nữa mà chúng tôi, sinh sống ở Canada xa các “thủ đô văn học nghệ thuật” của người Việt nên không biết đến hoặc gặp khó khăn trong việc tìm đến tác phẩm, nhất là từ khi sinh hoạt và báo chí văn học nghệ thuật bị lão hóa.

Các bài viết được giữ lại thời điểm biên soạn, riêng các chi tiết về tiểu sử và tác-phẩm được cập nhật khi có thể. Các phân tích và nhận định về các nhà văn thơ cũng được giữ nguyên dù có thể có những dữ kiện và sự Thật dễ (và đã) mất lòng, vì thiển nghĩ mục-đích của các nghiên cứu nói chung là nói lên các tính cách nghệ thuật, độc đáo và đa dạng thật sự của văn-chương cũng như trả lời văn-chương là gì hoặc có mục đích gì.

    1. Cao Đông Khánh
    2. Cung Tích Biền
    3. Cung Vũ
    4. Diễm Châu
    5. Doãn Quốc Sỹ
    6. Du Tử Lê
    7. Duyên Anh
    8. Dương Tử
    9. Đặng Thơ Thơ
    10. Đỗ Quyên
    11. Đức Phổ
    12. Hà Nguyên Du
    13. Hà Thượng Nhân
    14. Hà Thúc Sinh
    15. Hiếu Đệ
    16. Hoàng Chính
    17. Hoàng Khởi Phong
    18. Hoàng Lộc
    19. Hoàng Ngọc Biên
    20. Hoàng Xuân Sơn
    21. Hồ Minh Dũng
    22. Hồ Trường An
    23. Khánh Trường
    24. Kiệt Tấn
    25. Lâm Chương
    26. Lâm Hảo Dũng
    27. Lê Hân
    28. Lê Tất Điều
    29. Lê Thị Thấm Vân
    30. Luân Hoán
    31. Lữ Quỳnh
    32. Mai Thảo
    33. Minh Đức Hoài Trinh
    34. Nguyên Nhi
    35. Nguyên Sa
    36. Nguyễn Minh Nữu
    37. Nguyễn Mộng Giác
    38. Nguyễn Nam An
    39. Nguyễn Ngọc Ngạn
    40. Nguyễn Sỹ Tế
    41. Nguyễn Tấn Hưng
    42. Nguyễn Tất Nhiên
    43. Nguyễn Thị Hoàng Bắc
    44. Nguyễn Thị Thanh Bình
    45. Nguyễn Trung Hối
    46. Nguyễn Văn Sâm
    47. Nguyễn Xuân Thiệp
    48. Nhật Tiến
    49. Phạm Hồng Ân
    50. Phạm Thị Hoài
    51. Phạm Văn Nhàn
    52. Phan Nhật Nam
    53. Phan Ni Tấn
    54. Phan Xuân Sinh
    55. Phùng Nguyễn
    56. Phùng Nhân
    57. Quan Dương
    58. Song Thao
    59. Sương Mai
    60. Thái Tú Hạp
    61. Thảo Trường
    62. Tiểu Tử
    63. Tô Thùy Yên
    64. Trạch Gầm
    65. Trần Doãn Nho
    66. Trần Hoài Thư
    67. Trần Trung Đạo
    68. Trần Văn Nam
    69. Trương Anh Thụy
    70. Võ Kỳ Điền
    71. Võ Phước Hiếu
    72. Xuân Vũ
    73. Xuyên Trà

Sách có bán trên trang mạng amazon:

https://www.amazon.com/Nh%C3%A0-V%C4%83n-Vi%E1%BB%87t-Ngo%E1%BA%A1i-Vietnamese/dp/1927781965/ref=sr_1_8?crid=3ON7MRDZN3CQY&keywords=nguyen+vy+khanh&qid=1578354660&sprefix=vy+khanh+%2Caps%2C272&sr=8-8