Vào các năm1964-1965đã hình thành một Nhóm TướngTrẻ trong QuânLực Viêt Nam Công Hòa (QLVNCH). Nhóm này được giới truyền thông Hoa Kỳ gọi chung dưới tên “Young Turks.”Bài viết này cốgắng ghi lạisự hình thành, hoạt động và ảnh hưởngcủa Nhóm trênchính trường của VNCH trong khoảng thời gian ngắn ngủiđó.
Sự Hình Thành Của NhómTướng Trẻ
Sau khi thành công trong vụ “Chỉnh Lý” ngày 30-1-1964 và thành lập Chính phủ mớimà ông là Thủ Tướng, Trung Tướng NguyễnKhánh lúc đầudựa vào Đảng Đại Việt để cầm quyền. Nhưng chẳng bao lâu ông khám phá raĐảngĐại Việt mưu toan đảo chánh để loại ông.1 Không còn hậuthuẩn chínhtrị nàynữa, Tướng Khánh phải tìm hậu thuẩn khác.Trong thời gian này, hai thếlực lớn có ảnh hưởng quan trọng trên chínhtrường VNCH là PhậtGiáo và Quân Đội. Ông không thểdựa vào Phật Giáođược vớilý do đơn giản là PhậtGiáo không thể tin ông vì ôngcầm đầu vụ “Chỉnh Lý” loại bỏcác tướng Đôn-Xuân-Kim-Đính là những người thân Phật Giáo.Đo đó, ông thấycần phảinắm cho được QuânĐội.Để thực hiện mục tiêu này, ông đãtạo ra mộtlớp tướnglãnh trẻ để làm hậuthuẩn cho ông.Trong một thời gian thật ngắn, chưađến mộtnăm, ông đãthăng cấpcho một loạt sĩ quan cao cấp, tưlệnh cácquânbinh chủng và cácđại đơn vị của QLVNCH, lên cấptướng:
- ngày 3-3-1964: thăngcấp Thiếu Tướng choĐại Tá Cao VănViên, TưLệnh LữĐoàn Nhảy Dù (ông Viên là vị Đại Tá cuối cùngthăng lên cấp ThiếuTướng hai sao; sau đóTướng Khánh đặt ra mộtcấp bậcmới giữa hai cấpĐại Tá và Thiếu Tường là cấpChuẩn Tướng mộtsao)
- ngày 8-4-1964: thăng cấpChuẩn Tướngcho Đại Tá Nguyễn Cao Kỳ, TưLệnh Không Quân, và, thăngcấp PhóĐề Đốc cho Đại Tá ChungTấn Cang, Tư Lệnh Hải Quân
- ngày 29-5-1964: thăngcấp Chuẩn Tướngcho các Đại Tá NguyễnChánh Thi, Phạm Văn Đổng, Bùi Hữu Nhơn,CaoHảo Hớn và Ngô Dzu
- ngày11-8-1964: thăng cấpChuẩn Tướngcho các Đại Tá Nguyễn Đức Thắng,Nguyễn Xuân Trang, Nguyễn Cao,Nguyễn Văn Kiểm, ĐăngVăn Quang,Vĩnh Lộc,Lê Nguyên Khang (Tư Lệnh Thủy Quân Lục Chiến) và Hoàng XuânLãm
- ngày 21-10-1964: thăngcấp Thiếu Tướng cho các Chuẩn TướngNguyễn Cao Kỳ, Lê Nguyên Khang (ông Khang là trường hợp duy nhứt tronglịch sử củaQLVNCH thăng2 cấp từĐại Tá lên Thiếu Tườngtrong vòng chưa đến 3 tháng), NguyễnChánh Thi, Phạm Văn Đổng, và Bùi HữuNhơn; và thăngcấp Đề Đốc cho PhóĐề Đốc Chung Tấn Cang.
Các vịtướngtrẻ này phần lớnlà tư lệnh củacác quân binh chủng và các đại đơn vịcủa QLVNCH, ví dụnhư các lữ đoàncủa cácđơn vị tổng trừ bị và các sư đoàn bộbinh. Lúc ban đầu các vịnày hoạt độngriêng rẻ, phần lớn chỉ lo phụ trách đơn vị củamình. Lúc bấy giờ trongnội bộ Quân Đội đã có khá nhiềubất mãnđối vớiTướng Khánh: vụ Hiến Chương Vũng Tàu vừaban hành lại phải thu hồi làm mất mặt quân đội, nhượngbộ Phật Giáo quá nhiều(các vụ xử án các phần tửcủa chếđộ NgôĐình Diệm), và dung dưởngtình trạng sinh viên học sinh gây hổn loạnmột cách quáđáng. Ngày13-9-1964, hai tướng Dương Văn Đức và Lâm Văn Phát làmđảochánh vớimục đích muốnloại bỏ Tướng Khánh. Cuộc đảo chánh nàylần đầutiên tạocơ hộicho các tướng trẻhọp lạivới nhau. Cuộc họp này diễn ra tại Bộ Tư Lệnh Không Quân do ChuẩnTướng NguyễnCao Kỳ,Tư Lệnh Không Quân, triệutập. Các tướng ra tuyên bố chung khôngchấp nhận cuộc đảo chánh, “cương quyết đòitướngDương-văn-Đứcrút quân vềcác vị trí cũ tạivùng IV; nếu không, sẽ đối phó.” 2 Cuộc đảo chánhcủa hai tướngDương vănĐức và Lâm Văn Phát thất bại. Tướng Khánh vàChính phủ của ông thoátđượcnguy cơbị lật đổ. Sau vụnày, các tướng trẻ nhận thấyrõ một điều: nếuhoạt động riêng rẻhọ chỉ có uyquyền đối với đơn vịcủa họ mà thôi nhưngnếu kếthọp lạihọ sẽlà một lựclượng chínhtrịrất quan trọng, có thểquyết định sựsống còncủa chínhphủ. Họ bắt đầu họp nhauthường xuyên hơn trong tháng 9 và đồng ý với nhau cửTướng Kỳ làm người phát ngôn cho nhóm vì Tướng Kỳcó lợi thế lớnlà ngườiđược lòng Tướng Khánh, lạinắm trong tay Không Quân là quân chủngcó khả năng lớntrong việc chống lại các cuộcđảo chánh, và có điều kiện dễ dàng trongmọi việc như triệutập buổi họp, ra thông báo, tổchức họpbáo, liên lạc với ngườiMỹ, vv.Báochí Hoa Kỳbắt đầu gọihọ dưới tên chung là “Young Turks.” Tất cảnhững điều nàykhôngqua mắt được bộ phận củaCơ Quan Tình Báo TrungƯơng của Hoa Kỳ (Central Intelligence Agency - CIA) đóng trong Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ tại Sài Gòn.Báocáo sau đâycủa CIA cho thấy rõđiều đó:3
“...2. During the last half of September the “YoungTurk” commanders have been meetingregularly underGeneral Ky's leadership.Besides Ky, who acts as moderator andspokesman rather than actualleader, the “Young Turks” were:
A. Colonel DuQuoc Dong, Airborne BrigadeCommander
B. General Le Nguyen Khang, Marine BrigadeCommander
C. Colonel NguyenBao Tri, 7th Infantry Division Commander
D. General Ton That Xung, I Corps Commander
E. GeneralNguyen Chanh Thi, 1stInfantry Division Commander
F. General NguyenThanh Sang, 2nd Infantry DivisionCommander
G. GeneralVinh Loc, 9th Infantry Division Commander
H. General Dang Văn Quang, 21st Infantry Division Commander
3. Generals Xung, Thi and Sangattend meetings when theyare inthe Saigon area. Within the past two weeks General Kyhas visitedGeneralsLoc and Quang and includesthem in the “Young Turk” group. General Nguyen Huu Co, II Corps Commander, is apolitical but supports the aspirations of the “YoungTurk” group....”
ChủTrương CủaNhóm Tướng Trẻ
Như thếNhóm Tướng Trẻ này(trừ 2 Tướng NguyễnChánh Thi và TônThất Xứng đềusinh năm 1923 lúcđó đã41 tuổi, tất cảcác Tướngcòn lại đều dưới 40 tuổi)đã mặcnhiên hình thành và họbắt đầu hoạt động như một đoàn thể chínhtrị trong QLVNCH.Để có thể hoạt động như một đoàn thểchính trị, họ dầndà tự hình thành một lậptrường và chủ trương chung đối với những vấnđề quan trọng của đất nước.
Vì là tướng lãnh vàsĩ quan caocấp chỉ huycác quân binh chủng và các đại đơn vị của QLVNCH, điều họ quan tâmtrước nhứt là những việc có liênquan đến Quân Đội. Tình hìnhtrong QuânĐội sau cuộcđảo chánh lậtđổ chế độ Ngô Đình Diệm, nhưchúng ta đãbiết, làsự chia rẽtrầm trọng trong nộibộ các tướng lãnh caocấp,đưađến kết quảlà cuộc “Chỉnh Lý”của Tướng Khánh, với sựquản thúccủa 4 Tướng Đôn-Xuân-Kim-Đính tại Đà Lạt. Tìnhhình chia rẽ nàykhôngchấm dứt mà vẫn tiếptục sau cuộc “Chỉnh Lý” đó, đặc biệt là giữa 3 tướng Dương Văn Minh, Nguyễn Khánh vàTrần Thiện Khiêm. TướngKhánh tìm mọicách loạibỏ 2 Tướng Minh và Khiêmđể nắm trọnquyền hành trong tay và sau cùng ông thành công đưa được cả2 tướngMinh và Khiêm ra khỏi nước. Các tướng trẻ không hài lòngtrước tình hình này. Họ còn bất mãn nhiều hơn trước khả năng cầmquyền tệ hại củaTướng Khánh, làm mất mặt Quân Đội rất nhiều qua các vụHiến Chương VũngTàu, các nhượng bộ quáđángđối vớiPhật Giáo, các vụsinh viên họcsinh biểu tình, xuống đường,xung đột đẫm máu, vv. Dĩ nhiên tấtcả nhữngđiều nàytạo ra bất ổnđịnh ở hậuphương và gây thêm nhiềukhó khăn ở tiền tuyếncho họ. Trong suy nghĩcủa đại đa sốcác tướngtrẻ, những tướng già cấptrên của họ chỉ còn là đống củi mục, không còn lợiích gì nữa hết cho đấtnước mà lại còn cản trởbước tiến của họ.Sức mạnhcủa Quân Đội là kỷ luật.Và kỷ luật có nghĩa làcấp dướiphải tuyệt đối phục tùng cấptrên. Hệ thống quân giai và thâm niên cấpbậc là những giá trịtuyệt đốicủa Quân Đội. Các tướng trẻcảm thấy họ bị trói buộctrong các giátrị nầy. Để thoát ra khỏi các ràng buộc nầy khôngcòn cách nào kháchơn là phải loại bỏ cáctướng giàcấp trên nàycủa họ.Do đó chủ trương chung của nhóm tướngtrẻ làcần thiết phải chotất cảcác tướng già, mà họđịnh nghĩa là có trên 25 năm quân vụ,ra khỏi QuânĐộibằng cách buộchọ phải nghĩ hưu.
Lúc đầu chủ trương chung củanhóm tướng trẻ chỉ có vậythôi, nhưng dần dà, trước sự bất lựccủa các chính phủ Nguyễn Khánh và TrầnVăn Hương không giải quyếtđược những khó khănchính trị của đất nước, họ bắtđầu có những tham vọng về chínhtrị.Họ không muốn tiếp tục chịusự sai khiến của những chínhkhách “xa lông” vô tài, bất tướng đó nữa. Họ nghĩ là họ có thể ổn định được tình hìnhchính trịcủa đất nước. Họ nghĩ là đã đếnlúc không thể để cho các chính phủ dân sựlàm chủ đất nước được nữa. Nói tóm lại họ thật sự nghĩ là họcó thể cầmquyền được và họtin là họsẽ có thểlàm hayhơn các chính phủ dânsự nhiều, rấtnhiều. Nhưng trước mắt họbiết là họcòn phải kiên nhẫnchấp nhận chịu đựng TướngKhánh mộtthời gian nữa. Tài liệu củaCIA vừa nêu bên trên ghi rõ như sau: “General Ky iscounselling patience and opposes any use of force to depose the Khanh government until it can be observedwhether Khanh isdecisively implementing the program of action presented to him [by] the“Young Turk”group. If Khanhacts effectively and in goodtime there will be no problem.If he does not or cannot, steps willbe taken to changethe situation by use offorce.” 4
Hoạt Động CủaNhóm Tướng Trẻ
Thựchiện đúngtheosự tính toán vừakể trên, Nhóm Tướng Trẻbắt đầu tạo áp lực lên Tướng Khánh để đòi hỏi ông phải thỏa mãn những yêu cầutrong chương trình hành động củahọ. Đó là lýdo có cuộc họp tạiVũng Tàu giữa ôngvàhọ vào ngày 30-9-1964.Một tài liệu mật củaCIA cho biết nhữngchi tiết như sau về cuộc họp: 5
-cuộc họp là do yêu cầucủa các tướng trẻ mà TướngKhánh phải chấp nhận
- hiện diện tạibuổi họp cùng với Tướng Khánh là các tướngtrẻ sau đây: Chuẩn Tướng NguyễnCao Kỳ, Tư Lệnh Không Quân;PhóĐề Đốc Chung TấnCang, Tư LệnhHải Quân; ChuẩnTướng Lê Nguyên Khang, Tư Lệnh Thủy Quân LụcChiến; và,ĐạiTáDưQuốcĐống, Tư Lệnh Nhảy Dù
- nhữngvấn đề do các tường trẻ nêu ra vàđược TướngKhánh chấp thuận là: 1) Trong vòng 48 giờ, Tướng TrầnThiện Khiêm sẽđược cửra ngoại quốc để cám ơn các nước Đồng minh;2) Các “Tướng Đà Lạt” (tứclà cácTướng TrầnVăn Đôn,Mai Hữu Xuân, Lê Văn Kim và Tôn ThấtĐính) sẽđược cho giảingũ; tuy nhiên, để giữ thể diệnphần nào cho các vị đó, việc nàysẽ được giải quyết từtừ; 3) Sẽtổ chứcxét xử cáctướng tá tham gia vào vụđảo chánh bấtthành ngày 13-9-1964; 4) Tướng Khánh phải trởvề với Quân Đội vào ngày 27-10-1964 (có nghĩa làkhông được tham gia vào hoạt độngchính trị nữa)
Qua buổihọp này, chúng ta thấy rõ là TướngKhánh đã hoàn toàn rơivàothế bịđộng của hoàn cảnh “gậyông đập lưng ông.” Mưu toancủa Tướng Khánh cho thăngcấp các tường trẻ để sử dụnghọ làm hậuthuẩn chínhtrị cho ông nay đã bị“effet contraire.”Bâygiờ không những ôngkhôngthể lợidụng họcho mục tiêuchính trịcủa ông mà, ngược lại,ông lại còn bịhọ ép phải thực hiện những yêu cầucủa họ.
Hội Đồng Quân Lực
Trong tình thếnhư vậy Tướng Khánhlại phạm thêm một sốsai lầm rất nghiêm trọng và vô cùng tai hại, đưa đến cơhội chocác TướngTrẻ vĩnhviễn loại luôn ông ra khỏichính trườngcủa VNCH. Sailầm thứ nhứtcủa Tướng Khánh là,để lấylòng các Tướng Trẻ, ông lại thăng cấpthêm một lần nữa cho họ vào ngày 21-10-1964 nhưđã trình bàybêntrên. Sai lầm thứ hai củaTướng Khánh xảyra sau đó khoảng hai tháng.Ngày17-12-1964, các TướngTrẻ yết kiến Quốc Trưởng (ông Phan Khắc Sửu) trình bàyvề việc cho các tướng giàvề hưu. Quốc Trưởng chuyểnvấn đề sang cho Thượng HộiĐồng QuốcGia (THĐQG) giải quyết. Ngày hôm sau THĐQGbác bỏ yêucầu này.
Qua sựviệc vừa nêu trên, Nhóm Tướng Trẻ nhận ra một điều: họcó thể tạo áp lựcvới Tướng Khánhđể thỏa mãn những đòi hỏicủa họnhưng họ khônglàm được như thếđối với cơcấu chính quyền dân sựđương nhiệm vìnhómcủa họ không có mộtcơ sởpháp lýnàocả.Họ thấy cần phải biến đổi cái nhóm tựbiêntự diễn củahọ thành mộtđịnh chếchính trị màchính quyền dân sự phải công nhận và tôn trọng. Ngay trong ngày hôm đó, TướngKhánh đã thực hiện điều mong ước này của cáctướngtrẻ: ông cho thành lậpmột cơchếgọi là HộiĐồng Quân Lực(HĐQL). Cáctướngtrẻ đãchớplấy thờicơ này ngay lậptức. Khuya ngày 19-12-1964,HĐQL cho bắtgiữ môt sốthành viêncủa THĐQG,cùngmột sốtướng lãnh, chính khách, và sinh viên tranh đấu đem đi quảnthúc tại nhiều nơi khác nhau. Trưangày 20-12-1964,HĐQL ra tuyên bố giải tánTHĐQG, nhưng vẫn tiếp tục tín nhiệmQuốc Trưởng Phan Khắc Sửuvà Thủ Tướng TrầnVăn Hương.6 Sai lầmthứ bacủa Tướng Khánh làđánh mấtluôn sự ủng hộ của Hoa Kỳđối với cá nhân ông.Sự việc diễn ra nhưsau. Chínhphủ Hoa Kỳ, xuyên quaĐại Sứ Maxwell Taylor, rấthài lòng khi THĐQGđược thành lậpvì họ xem đólà một bước tích cựctrong tiến trình giúpổn định tình hình chínhtrị tạiVNCH sau một thời gian khá dài hổnloạn vớinhững vụ biểu tình, xuống đường của Phật giáo, sinh viên và đảo chánh củaQuân Đội. Việc cáctướng trẻvì bất mãn ngang nhiên giải tán THĐQG làmĐại sứTaylor rất tức giận. Ông mời cáctướnglãnh đến tưdinh của ôngđể thảo luận về việc này. Thái độ,cử chỉ và lờilẽ của ônglàm các tướng lãnhcảm thấybị xúc phạm nặng nề.Sánghôm sau, Đại Sứ Taylorlại đến văn phòng TướngKhánh để traođổi về việc giải tán THĐQG và việc traođổi này cũng lạikết thúc không tốt đẹp gì. Nhân cơhội đó, để lấy lòng các tướng lãnh, Tướng Khánh triệu tậpHĐQL lên án thái độ “phingoại giao”của Đại Sứ Taylor.“Tất cảđồng thanh quyết định gửi văn thư choQuốc Trưởng Phan KhắcSửu và ThủTướng Trần VănHương yêu cầu trục xuất Đại sứ Taylor. TướngKhánh cũng họp báo tố cáo Đại sứ Taylor can thiệp vào chuyện nộibộ củaViệt Nam.”7 Chính phủ Hoa Kỳ phản ứng mạnh, đe dọachấm dứt viện trợ cho VNCH. Nhờ sự can thiệpkhéo léo của Thủ TướngHương, mối mâu thuẩn giữa haichính phủ Việt- Mỹ mới được giải tỏa nhưng sốphận của TướngKhánh đã được định đoạt. Việc ra đicủa Tướng Khánh chỉcòn là vấn đề thời gian vìông đã mất chổ dựacuối cùng của ông là Chính phủMỹ.
Sau vụ THĐQG bịgiải tán, Thủ TướngTrần Văn Hươngnhận rõ thếlựcchính trị củacác tướng.Ngày18-1-1965, Thủ TướngHương cảitổ chính phủvàmời 4tướng lãnh tham gia nội các mới: 1) Trung TướngNguyễn VănThiệu giữchức vụ Đệ Nhị Phó ThủTướng; 2) TrungTướng TrầnVăn Minh (Minh nhỏ) làm Tổng Trưởng QuânLực; 3) Thiếu Tướng LinhQuangViên làm Tổng Trưởng Tâm Lý Chiến; và, 4) ThiếuTướng Nguyễn Cao Kỳ làm Tổng Trưởng Thanh Niên ThểThao. Phật Giáo và sinh viên vẫn tiếp tục chống đối.Ngày24-1-1965, HĐQLnhóm họp để thảo luậnvề tình hìnhđất nước, đặc biệt chú trọngđến vấn đề phải giải quyếtthế nào đối với Chính phủ TrầnVăn Hương.Cuộc họp cho thấylúc đầuHĐQL không thống nhứt ýkiến về vấnđề chính phủ Trần Văn Hương.Nội bộ HĐQL chialàm 3 nhóm: mộtnhóm ủng hộThủ TướngHương, mộtnhóm muốn loạiông và mộtnhóm đứng giữa. Trong buổi họp, cáctướng cũng thảo luận và bỏ phiếu để chọn một tường lãnh làm thủtướng vàTrungTướng Nguyễn Văn Thiệu được số phiếu cao nhứtnhưng ông từchốivới lý do ông làngười Công giáo nên chắc chắn Phật giáo sẽtiếp tục chống đối. Người được số phiếu hạng nhì là Thiếu Tướng Nguyễn Chánh Thi. Trongmột công điện (Cable) củaCIA mang sốhiệu TDCS DB-315/00241-65, đề ngày 14- January-1965, gồm 7 trang, nơi trang6 cóghi rõ như sau: “... the proposalsfor a military PrimeMinister were made. Thieu got thehighest number votes ina ballotting. The exact number ofvotes was not revealed. Thiapparently was next for he wasproposed as Vice Prime Minister.Thieu declined, saying that he was a practicing Catholic and he was understrong attack by theBuddhists.Thus it was unthinkablethat he could do the job with these handicaps.After Thieu's comments Khanhsuggested that perhaps Thi coulddo the job. There was considerable discussion which ended when LinhQuang Vien said that “We all must realize that we are dealingwith the destiny of our nation. We must have a man fullycapablein all respects. Hemust be capable in both military and civilian affairs.”... The general consensus was that the AFCwould support the Huong government.”8 Sau cùng HĐQLquyết định tiếp tục ủng hộ Thủ TướngTrần VănHương,nhưng với điều kiện Chính phủHương phải ổnđịnh đượctình hình.Quacuộc họp ngày 24-1-1965 vừa nêu trên, chúng ta thấy thật rõ 2 điều sau đây: 1) Vai trò vàtầm quan trọngcủa Tướng Khánh đã bịlu mờ rấtnhiều, nếukhông muốnnói là gần như không còn nữa; 2) Các tướng trẻ đã bộc lộrõ ràngthamvọng muốnnắm chính quyềncủa họ. Cái họ cần bây giờ là một cơhội thuận tiệnvới danh chánhngôn thuận để đoạt lấy chính quyền từtay các chính khách dân sự. Họ sẽ không phải chờđợi lâu.
Sau quyếtđịnh ngày 24-1-1965, Chính phủ Trần Văn Hương vẫn tiếptục bị phe Phật Giáo chống đối.Ngày27-1-1965,lấy lý do tình thế mổi ngày một thêm rối ren,HĐQL giải nhiệm Chính phủ TrầnVăn Hương; ThủTướng Hương bị đưa đi quảnthúc tại Vũng Tàu. Ngày hôm sau, HĐQLra tuyên cáolưu nhiệmQuốc Trưởng Phan Khắc Sửu và cửPhó ThủTướng NguyễnXuân Oánh làmQuyền Thủ Tướng. Sau đó HĐQLtiến hành việcthăm dòđể tìm ngườilàm Thủ Tướng. Lúc đầuhọ chọn Phó ThủTướng Nguyễn Lưu Viên, nhưng sau đóvì ông Viên không đồng ýbổ nhiệm TướngNguyễn Chánh Thi làm Tổng Trưởng Nội Vụ, HĐQLđổi ýkiến và chọn Bác sĩ Phan Huy Quát.9 Chính phủPhan Huy Quát, trìnhdiện ngày 16-2-1965,đượcsự ủnghộ của PhậtGiáo, quy tụ đượcnhiều nhân vật thuộc đủ các chính đảng, và cósự tham gia củamột sốquân nhân là Trung Tướng Nguyễn Văn Thiệu, Phó Thủ Tướngkiêm Tổng TrưởngQuânLực, Thiếu TướngLinh Quang Viên, TổngTrưởngThông Tin Tâm Lý Chiến, và YSĩ Trung Tá Nguyễn Tấn Hồng, Tổng Trưởng Thanh Niên.Mặc dù vậy, một đại diệncủa Nhóm Tướng Trẻ trong HĐQL, Thiếu TướngLê Nguyên Khang, Tư Lệnh Thủy Quân Luc Chiến, cũng không nghĩ là Chính phủ Quát có thể tồntại lâu dài.10 Đúng như sựlo ngại của Tướng Khang, chỉ3 ngày sau khi Chính phủQuát ra đời, đãxảy ra vụđảo chánh đòi loại bỏ TướngKhánh của Đại Tá Phạm Ngọc Thảo.11 Cuộc đảo chánh này thất bại vì cáctướngtrẻ đều chống lại.Các tướng trẻ nhân cơ hộinày, họpHĐQL vàloại Tướng Khánh khỏi chức vụTổng Tư Lệnh và bầu Trung TướngTrần VănMinh (Minh nhỏ)làm Tổng Tư Lệnh mới.Ngày25-2-1965, Tường Khánh bịbuộc phải rời khỏi Việt Nam.12
Qua những việc trên, HĐQLđã trở thành cơ quan quyền lực tối cao củaVNCH, vì HĐQL, trên thực tế,đã có thể làmđược nhữngviệc như sau: 1) giải nhiệm Thủ Tướng (ông TrầnVăn Hương); 2) đề cử Thủ Tướngmới (BácsĩPhanHuy Quát); 3) giải nhiệm Tổng Tư Lệnh (Đại TướngNguyễn Khánh) ; và, 4) đề cử Tổng Tư Lệnh mới(Trung Tướng Trần Văn Minh). Hơn ai hết, Thủ TướngQuát thấy rõHĐQL là mộtmối đe dọa lớn đối với Chính phủ củaông. Ông tìm cáchloại bỏ mối đe dọa này. Tiếp taycho ông không ai khác hơnlà vịTổng Tư Lệnh mớiđược đề cử, Trung Tướng TrầnVăn Minh. Tướng Minh rất bất mãnđốivới thái độ và hành động lạm quyềncủa cáctướngtrẻ, nhất là Thiếu Tướng Nguyễn Chánh Thi, Tư Lệnh Vùng I.Trong một tài liệu mật của CIA đề ngày 23-2-1965 có đoạn ghi như sau: “...Minh expressedhis concern over what he regardsas the self-appointedauthority of Thi. The linesof authority are not clear at themoment, and Thifeels he is not accountable to anyone, eithermilitary or civilian.” 13 TướngMinh cũng muốn giải tán HĐQLđể các tướng trẻ không thểtạo khó khăn cho ông trong chứcvụ Tổng Tư Lệnh.Ôngnghĩ có thể làm được việc này vì ông tin là phần lớncác tướng trongHĐQL có thểđồng ý với việc này. Ông đề nghị vớiĐại sứ Hoa Kỳ Taylor khuyên cáctướnglãnh Mỹ tìm cách thuyếtphục cáctướng Việt Nam vểviệc giải tán HĐQL.Vẩn còn nhớ việc HĐQLgiải tán THĐQG hồi tháng 12-1964, Đại sứ Taylor rất tán thànhđềnghị này, và cùng với phó Đại sứ Alexis Johnson, ông đãtích cực thămdò và vận động cáctướng lãnh về việc này. VềphíaChính phủ Quát,chính bản thânThủ Tướng Quát và BộTrưởng Phủ ThủTướng Bùi Diễmcũng đãgặp gở vàvận động các tướng lãnh cao cấp trong HĐQLvê việc này. Ngày 5-5-1965, Trung Tướng Trần Văn Minh,Tổng Tư Lệnh, đãtriệu tậpHĐQL. Hiệndiện tại phiên họp này của HĐQL gồmcác vị tướng sau đây:
- Trung Tướng Trần Văn Minh, Tổng Tư Lệnh
- Trung Tướng Nguyễn Văn Thiệu, Phó Thủ Tướngkiêm Tổng TrưởngQuânLực
- Thiếu Tướng Nguyễn Cao Kỳ,Tư Lệnh Không Quân
- Thiếu Tướng Lê Nguyên Khang, TưLệnh Thủy Quân Lục Chiến
- Chuẩn Tướng Phan Xuân Nhuận, TưLệnh Biệt Động Quân,
- 4 tướng Tư Lệnh Vùng
- Thiếu Tướng Linh Quang Viên, Tổng Trưởng ThôngTin Tâm Lý Chiến
- nhiều tư lệnh các binh chủng khác
Không có mặt tạiphiên họp nàylà các tư lệnhsư đoàn và Thiếu TướngPhạm Văn Đổng, Tư Lệnh Biệt Khu ThủĐô. Đề đốcChung Tấn Cang, TưLệnh Hải Quân, cũng không có mặttại phiên họp này củaHĐQL vì lúc đóông đang bịtạm thời ngưng chức và điều tra vềtội tham nhũng. Tấtcả mọi người hiệndiện tại phiên họp này đãđồng thanh quyếtđịnh HĐQL tự giải tán.14, 15
Nắm TrọnQuyền
Khi tìm cách giải tán HĐQL, Thủ Tướng Quát chỉ xét vấn đề có mộtchiều: HĐQL là mộtmối đe dọa choChính phủcủa ông nên cầnphải được dẹp bỏ.Ôngkhông nghĩ đến,hay nếucó nghĩ đến thì chắc cũngkhôngcho là một vấnđề quan trọng:đó là việcgiải tán HĐQL, cơ quan quyềnlực đã tạora Chính phủ của ông, làm cho Chính phủcủa ông bịmất đi căn bản pháp lýcủa nó, và khi mà Chính phủ củaông gặp phải chuyệnrắc rối về pháp lý không giải quyết được thì cơ quan quyền lựcnào sẽ làm trọngtàiđể giải quyếtkhó khăn đó. Chưa đầy ba tuần lễsau, chuyệnrắc rối về pháp lýđó đãxảy ra vàtạo nên một cuộckhủng hoảng nội cáctrầm trọng. Ngày 25-5-1965, Thủ TướngQuát cải tổ Chính phủ;trong buổilễ trìnhdiện tân nội cáctại DinhGia Long,Quốc TrưởngPhanKhắc Sửu tuyên bốkhông thể kýbổ nhiệm 2 vị Bộ Trưởngmới là các ông TrầnVăn Thoàn và Nguyễn Trung Vinh vớilý do là 2 vị Bộ Trưởngcũ là các ông NguyễnHòa Hiệp và NguyễnVăn Vinh khôngtừ chức.16 Quyết định này tạora một cuộc khủng hoảng chínhtrị trầm trọng. Cả Quốc Trưởng Sửu và Thủ TướngQuát đều không chịu nhượng bộđể có thể đi đến thỏa hiệp.Hội Đồng QuốcGia Lập Pháp, doHĐQL thànhlập ngày 17-2-1965, với Chủ Tịch là TrungTướng Phạm Xuân Chiểu, cũngbất lực, không giải quyếtđược cuộckhủng hoảng.17 Sau cùng,ngày 11-6-1965, trong một phiên họp tạiPhủ ThủTướng có sự tham dự của Quốc Trưởng Sửu và rất nhiều tướng lãnh, cuộc khủng hoảng đã được giải quyếtmột cách hoàn toàn bất ngờ. Ông Bùi Diễm, lúc đó làBộ Trưởng Phủ Thủ Tướng, đãghi lại trong cuốnhồi kýcủa ông, Gọng kìm lịch sử, như sau: “Gầnbốn năm chụcngười chen chúc nhau trongmột bầu không khí căng thẳng.Cả ông Sửu lẫnông Quát không ai chịunhượng bộ, tình trạng bế tắcmặc nhiên đặt quânđội vào vai tròtrọngtài. Lấy cớ rằng đấtnước đang trong tìnhtrạng chiếntranh, họ đòihỏi chínhphủ và ôngSửu phải sớm giải quyết vấnđề. Lời quatiếng lạimỗi lúc một gay gắt, bác sĩQuát tuyên bốngay tại hội trường là ôngquyết định từ chức và giảitán chính phủ. Quyếtđịnh củaông đã buộcông Sửu cũngphải từchức theo, mở đường chomột giaiđoạn mớitrong lịch sử miền Nam, giai đoạn quân nhân nắm chính quyền.” 18
Dựa trên Tuyên Cáo giao quyềnlại cho Quân Đội của Quốc Trưởng,Thủ Tướngvà Chủ TịchHội Đồng Quốc Gia LậpPháp, toàn thểcác tướnglãnh và tư lệnh quân binh chủng Quân Lực Việt NamCộng Hòa đã nhóm họp ngày 14-6-1965 và quyếtđịnh thành lập hai ùy ban: 1) Ùy Ban LãnhĐạo Quốc Gia doTrungTướng Nguyễn Văn Thiệu làmChủ Tịch (Quốc Trưởng), “thaymặttoàn thể QuânLực Việt NamCộng Hòađiều khiển quốc gia”, và 2) ỦyBanHành Pháp TrungƯơng do ThiếuTướng Nguyễn Cao Kỳ làm Chủ Tịch(Thủ Tướng), “phụ trách điều khiển hành pháp” 19
Với việcthành lập hai Ùy Ban nói trên, Nhóm TướngTrẻ đãthành côngtrọn vẹn trong việcnắm trọn quyềnđiều khiển quốcgia một cách danh chính ngôn thuận. Họđã làm được gì chođất nước thìngày nay, gần50 năm sau, tấtcả mọi người đều đãbiết rõ. Hậu quảnhứtthờivà trực tiếp là việcHoa Kỳ leo thangchiến tranh tạiViệt Nam bằng cáchào ạtđổ quân bộ chiến vào Miền Nam vàoanh tạc liên tục Miền Bắc. Vào cuối năm1965, quân số Hoa Kỳ tại V.N.C.H., từconsố 23.000 cuối năm 1964,đã lênđến184.000 quân.20
GHI CHÚ
1. Lâm VĩnhThế. Việt Nam Cộng Hòa, 1963-1967: những nămxáo trộn. Hamilton,Ont.:Hoài Việt, 2010. Tr. 58.
2. Đoàn Thêm. Hai mươi năm qua: việctừng ngày (1945-1964). Los Alamitos, Calif.:Xuân Thu, 1989.Tr.407.
3. Identification of the Young Turkgroup of military commanders andtheir views concerningGeneral Nguyen Khanh andother matters,tài liệu của CIA được xếp loạiMật (SECRET), thuộc loại Intelligene Information Cable,đề ngày 2-10-1964, giải mậtngày 27-7-1976, gồm 4 trang.Tàiliệunày có thểđọc nguyên văn(Full text) tạiđịa chỉ Internet sau đây: http://www.vietnam.ttu.edu/virtualarchive/items.php?item=0410214005 tại trang Webcủa The VietnamCenter and ArchivecủaĐạiHọc Texas Tech Universiy, Lubbock,Texas, HoaKỳ.
4. Identification, tài liệu vừa dẫn ngay bêntrên.
5. Cableregarding the need forGeneral Nguyen Khanh to solve the political problems in South Vietnam, since no top-level leadership exists inthe government, trong cơsở dữ liệu trực tuyến (online database)Declassified Documents ReferenceSystem (DDRS). Tài liệucủa CIA được sếploại Mật (SECRET),thuộc loạiIntelligenceInformationCable, đề ngày 1-10-1964, giảimật ngày 28-Aug-1997, gồm5 trang.
6. LâmVĩnh Thế, sđd, tr. 92-93.
7. LâmVĩnh Thế, sđd, tr. 98.
8. Deliberationsof Armed Forces Council (AFC) on 24 January, trong cơ sở dữ liệutrực tuyến DDRS. Tài liệucủa CIA, không được xếp loại mật, thuộc loại IntelligenceInformation Cable,số hiệu TDCS DB-315/00241-65, đề ngày 24-Jan-1965, có thanh lọc (Sanitized), gồm7 trang.
9. Lâm VĩnhThế, “Một nộicác chết noncủa VNCH,” trong Bạch hóa tài liệu mật của Hoa Kỳ vể ViệtNam Công Hòa (Hamilton, Ont.: Hoài Việt, 2008), tr. 118-129.
10. LâmVĩnh Thế, Việt Nam CộngHòa, sđd, tr. 111-112.
11. ĐoànThêm. 1965: việc từng ngày. Los Alamitos, Calif.: Xuân Thu, 1989.Tr.35-36.
12. Đoàn Thêm, sách vừadẫn ngay bên trên, tr. 38.
13. GeneralTran Van Minh'sconcern overGeneral Nguyen ChanhThi's uncoordinatedactions, tài liệu Mât của CIA, thuộc loại Research Report, đánh số TDCS DB-315/00654-65,đề ngày 23-2-1965, gồm2 tr. Tài liệu này có thể truy dụng trực tuyếnvàtoàn văn tạitrang nhà của Virtual VietnamArchive,thuộc The Vietnam Center and Archivecủa Texas Tech University tại Lubbock, Texas, Hoa Kỳ. Số hiệu của tài liệunày trong cơ sở dữliệu củaVirtual Vietnam Archive là Item Number F029100050300[Document].
14. ArmedForces Council decision to dissolveitself, côngđiệnMật củaCIA, thuộc loạiIntelligence Information Cable, đánh sốTDCS-314/06093-65,đề ngày5-5-1965, gồm3 tr. Tài liệunày có thể truy dụng trực tuyến và toàn văntại trang nhàcủa Virtual Vietnam Archive, thuộc The Vietnam Center andArchive củaTexas Tech University tạiLubbock, Texas, Hoa Kỳ. Số hiệu củatài liệu này trong Cơsở dữliệucủa VirtualVietnam Archive là Item Number F029100050940 [Document].
15. “Quyết Định số03-HĐQL ngày mồng 5tháng 5năm 1965 tựý giải tán HộiĐồng Quân Lực,” trong Công BáoViệt Nam CộngHòa, ngày 19tháng 5 1965, tr. 1990.
16. Đoàn Thêm. 1965: việctừng ngày, sđd, tr. 85.
17. Lâm VĩnhThế, “Cuộc khủng hoảng nộicác tại V.N.C.H. vào cuối tháng 5/1965,” trong Bạch hóa tài liệu mật của Hoa Kỳ vềViệtNam Cộng Hòa (Hamilton, Ont.: HoàiViệt, 2008), tr. 130-152.
18. Bùi Diễm. Gọng kìm lịch sử. Paris: Cơsở xuất bảnPhạm Quang Khai, 2000. Tr.245-246.
19. “Quyết định số3 của QuânLực Việt Nam Cộng Hòa,” nhật báo Chính Luận, số ra ngày 16-6-1965, tr. 1.
20. Westmoreland, William C. A Soldierreports. New York: Doubleday, 1976. Tr. 133.
PHỤ ĐÍNH A1
Tài liệu CIA "Identification of the Young Turk Group" - Trang 1
PHỤ ĐÍNH A2
Tài liệu CIA "Identification of the Young Turk" - Trang 2
PHỤ ĐÍNH A3
Công Báo Việt Nam Cộng Hòa - Ngày 19-5-1965