Nghệ nhân-Nhạc sư Lê Văn Tiếng sinh năm 1889, tại xã Bình Phong Thạnh, quận Thủ Thừa, tỉnh Tân An, nay thuộc xã Bình An, huyện Thủ Thừa, tỉnh Long An.

Ông sinh trưởng trong một gia đình trí thức Nho học, nhưng có tư tưởng duy tân, nên sớm tiếp cận nền văn minh phương Tây.

Trên nền tảng tri thức văn hóa truyền thống dân tộc, ông hưởng ứng mạnh mẽ phong trào yêu nước, bảo vệ văn hóa nghệ thuật dân tộc, tích cực truyền bá chữ Quốc ngữ vào những năm đầu thế kỷ 20.

Với vốn hiểu biết sâu rộng và niềm đam mê nghệ thuật cổ truyền dân tộc như Hát bội, Đờn ca tài tử, Sân khấu Cải lương Nam bộ, Lê Văn Tiếng đã dày công sưu tầm, biên soạn bài bản đờn ca tài tử Nam Bộ và cùng với người anh ruột là nghệ nhân nhạc sư Lê Văn Phụng truyền dạy bộ môn nghệ thuật dân gian này cho các thế hệ nghệ nhân, nhạc sĩ sau này ở khu vực Thủ Thừa, Tân An và các vùng phụ cận.

Đóng góp quan trọng cho nền tảng Đờn ca tài tử và Sân khấu cải lương Nam Bộ

Sau sự kiện Nghệ nhân-Nhạc sư Nguyễn Quang Đại chủ trì cuộc họp với các nghệ nhân nhạc sĩ tên tuổi cả hai khu vực Đông, Tây Nam Bộ tại xóm Nhà Dài, Xã Tân Lân, Quận Cần đước, tỉnh Chợ Lớn (nay thuộc xã Tân Lân, huyện Cần Đước, tỉnh Long an), đi đến thống nhất hệ thống hóa các hơi điệu căn bản của nhạc tài tử Nam Bộ và sắp xếp bài bản thành hệ thống 20 bản Tổ gồm: 3 Nam, 6 Bắc, 7 Bắc Lễ và 4 Oán, Nghệ nhân-Nhạc sư Lê Văn Tiếng đã sưu tập đầy đủ thông tin kết quả của cuộc họp quan trọng này.

Để bảo tồn và nâng cao hiệu quả phương pháp truyền dạy, cũng như phổ biến rộng rãi bộ môn Đờn ca tài tử Nam Bộ và Sân khấu cải lương Nam Bộ, nhằm mục đích giáo giáo dục văn hóa, thẩm mỹ, đạo đức gia đình và xã hội và đẩy mạnh phong trào truyền bá chữ Quốc ngữ, ông cùng với Nghệ nhân-Soạn giả-Nhà giáo Trần phong Sắc hợp soạn quyển sách “Cầm ca tân điệu” xuất bản năm 1926 tại Sài Gòn.

Trong quyển sách, phần soạn nhạc do ông đảm trách (“Lê Văn Tiếng diễn cầm”).

Mở đầu, tác giả có phần tiểu dẫn nêu rõ mục đích yêu cầu là ngoài việc hệ thống hóa bài bản mang tính học thuật và nội dung giáo dục đạo đức gia đình, xã hội, còn hướng dẫn chi tiết, kèm hình ảnh minh họa trên cây đờn Kìm, từ cách lên dây đến tiết tấu, nhịp điệu cụ thể giúp cho người học dễ tiếp thu .

Phần soạn lời ca do Trần phong Sắc đảm trách (“Trần phong sắc diễn ca”).

Tất cả gồm 60 tác phẩm, trong đó có 20 bản Tổ được sắp xếp hơi điệu rành mạch theo hệ thống Bắc, Hạ, Nam Oán và 40 bài bản khác, hơi điệu phát triển phong phú, đáp ứng nhu cầu của âm nhạc sân khấu cải lương.

Bài bản được in song song ăn khớp chữ nhạc với lời ca rất dễ học đối với tất cả các đối tượng yêu thích bộ môn âm nhạc này.

Giá trị của quyển sách “Cầm ca tân điệu”

Nhờ quyển sách “Cầm ca tân điệu”, việc truyền dạy bài bản Đờn ca tài tử và Sân khấu cải lương không bị “tam sao thất bổn” và phát triển rộng mạnh khắp các vùng, miền trong cả nước.

Các thế hệ nghệ nhân, nghệ sĩ ở Thủ Thừa, Tân an được thừa hưởng di sản của ông để lại về sau đã thành danh như:

Nghệ nhân nhân dân Đặng Quất Vân, nghệ nhân ưu tú Tấn Khoa, nghệ nhân dân gian Trung Học , NSƯT Mỹ Châu, NSƯT Huỳnh Khải…

Các thế hệ thầy đờn về sau xem quyển sách “Cầm ca tân điệu” như sách “gối đầu giường” của nghiệp cầm ca.

Có thể nói giá trị của quyển sách “Cầm ca tân điệu” là nền tảng căn bản để các thế hệ hậu bối vừa luyện tập vừa sáng tác bổ sung ngày càng hoàn thiện danh mục bài bản âm nhạc Đờn ca tài tử và Sân khấu Cải lương phong phú như ngày nay.

Nhờ đó phong trào Đờn ca tài tử và Sân khấu cải lương không ngừng phát triển cả số lượng và chất lượng, lan tỏa khắp nơi trong và ngoài nước, được UNESCO ghi danh di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Trọn đời đóng góp cho nghệ thuật âm nhạc và văn hóa dân tộc 

Lúc sinh thời gia đình ông thuộc thành phần kinh tế khá giả, sang trọng, ông là chủ nhân của một nhà in lớn ở Sài Gòn, có thương hiệu mang tên ông là nhà in Lê Văn Tiếng.

Bản thân ông vừa là nhạc sư, vừa là soạn giả, đồng thời cũng là một doanh nhân có tiếng tăm trên lĩnh vực văn hóa.

Ngoài việc truyền dạy âm nhạc, ông viết khá nhiều tuồng cải lương, nhưng hiện nay phần nhiều bị mai một, chỉ sưu tầm được ấn phẩm 10 tuồng cải lương còn lưu trữ ở Thư viện Quốc gia Pháp.

Cuộc đời ông rất tài hoa, phong lưu khắp chốn, bất chấp mọi hoàn cảnh, sống gắn bó với các gánh hát cải lương và các nhóm đờn ca tài tử cả Đông và Tây Nam Bộ, để thỏa niềm đam mê truyền nghề cho các thế hệ nối tiếp bảo tồn giá trị nghệ thuật truyền thống dân tộc.

Tuy nhiên, vào lúc cuối đời, ông lâm vào cảnh khó khăn, vì xa gia đình, không liên lạc được người thân, không để lại tin tức về ngày, tháng, năm cũng như nơi mất.

Gia đình chỉ nghe ông Phùng Ngọc Sanh, người bạn láng giềng của ông ở Thủ Thừa cho biết ông mất ở miệt Vũng Liêm (Vĩnh Long), mồ siêu mã lạc, nên đến nay gia đình, con cháu không tìm được.

Nhạc sư, soạn giả Lê Văn Tiếng trọn đời cống hiến tài năng cho nghệ thuật truyền thống dân tộc, xứng đáng được vinh danh, nhằm ghi nhận và tri ân công lao đóng góp to lớn của ông trong sự nghiệp bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật Đờn ca tài tử và Sân khấu cải lương Nam Bộ.